Gdzieś w Gwatemali jest miasteczko. Miasteczko leży nad jeziorem, a jezioro zatykają nieczystości tak szczelnie, że woda wzbiera, wzbiera i co trzydzieści lat z hukiem wszystkimi brzegami uchodzi i zalewa wszystko dookoła, również to miasteczko. Tego roku wody było jeszcze więcej niż trzydzieści lat wcześniej. Wdzierała się do domów. Kobiety pakowały dobytek, dzieci płakały, a mężczyźni radzili.

– Kiedy tylko wyjdziemy, nasze domy splądrują maras.

To było jasne jak słońce. Maras, czyli wytatuowani gangsterzy brodzili jak wszyscy po kolana w wodzie, ale już gotowi byli na przejęcie kontroli nad miastem.

– Jeśli im pozwolimy wejść, nigdy nie wyjdą.

I to też była święta prawda. Maras się nie wycofują, chyba, że na z góry upatrzone pozycje.

– To co robimy?

– Stwórzmy oddział samoobrony obywatelskiej. Podzielmy się na oddziały grupami na zmiany pilnujmy naszego dobytku.

Prawo w Gwatemali owszem, istnieje, tylko nie ma siły przebicia. Dlatego nikt nawet nie pomyślał o kilku policjantach, którzy teoretycznie z racji zajmowanej funkcji powinni się tym zająć. W obliczu nowych wyzwań, Gwatemalczycy muszą sami się zorganizować. I walczyć z gangsterami jak gangsterzy – pod osłoną nocy.

– Ale tak z odkrytymi twarzami?

– Nie, założymy kominiarki, czyli capuche – odpowiedział alcalde, czyli burmistrz

To miało sens. Gdyby ktoś z oddziału zestrzelił jakiegoś mara i któryś z kumpli zobaczyłby jego twarz, to nie tylko strzelec, ale i jego rodzina mieliby przechlapane. Każdy z nich w duchu pomyślał o tych kilku policjantów, których nawet nie wzięli pod uwagę. Jak się biedaczyny codziennie gimnastykują, by z jednej strony nie narazić się szefom, a z drugiej gangsterom. Przecież tak naprawdę w miasteczku wszyscy się znali.

I tak 300 mężczyzn w kominiarkach, czyli encapuchados wyszło ulice. Wyciągnęli jakąś skitraną w domu broń, w końcu wojna domowa skończyła się całkiem niedawno i nikt tak naprawdę jeszcze nikogo nie rozbroił. Zaczęli w grupach, na zmianę, przez dzień i noc patrolować miasto.

Aż w końcu woda opadła. Kobiety i dzieci wrócili do domów, mężczyźni zdjęli capuche. Tylko, że nie wszyscy. Kilku encapuchados w dalszym ciągu wieczorami chodziło po mieście jak maras.  Kiedy podpalili bar, w którym handlowano narkotykami, nikt nic nie powiedział. Kiedy sprali deleara, gdzieś na mieście, nikt się nie oburzył – gdyby policjanci mieli jaja, już dawno chłopak dostałby po ryju. Ale kiedy znowu go sprali, tyle że w domu na oczach jego ciężarnej dziewczyny, zaczął się szum. Pewnego dnia zniknął człowiek…

Wtedy na scenie pojawiła się Lucia – dziennikarka lokalnej gazety. Napisała tekst i wskazała zabójcę.

– Wiedziałaś?

– Fakty mówiły za siebie. Ostatni raz chłopaka widziano z encapuchados nieopodal jeziora. Kilka godzin później na brzegu pozostała po nim tylko koszula. Ciała nigdy nie znaleziono.

– Ale to o niczym nie świadczy.

– Ktoś ich widział, jak się szarpali.

– To też nie dowód.

– Jeden z encapuchados twierdził, że chłopak należał do maras. Powiedział to w wywiadzie, kilka dni po całym zajściu.

To już większy kaliber. W Gwatemali każdy boi się maras, wytatuowanych gangsterów. Do tego stopnia, że ludzie jak ognia boja się wszelkich tatuaży. Kto ma wytatuowaną choćby niewinną różyczkę, pracy już nie znajdzie. A chłopak miał wytatuowane „18”!

– Czyli jednak należał do maras.

– Tak, kiedyś należał, ale wiele lat temu udało mu się odejść. Tatuaż zawsze ukrywał pod ubraniem. Wiedziała o nim tylko jego dziewczyna i ktoś, kto zdjął mu koszulę.

– Wtedy, nad brzegiem jeziora…

– Tak.

– Wiecie, kto należy do encapuchados.

– Jasne, znamy ich imiona. To są trzy osoby.

– Kto?

– Alcalde, i jego dwóch współpracowników z ratusza.

ps. Alcalde Panajachel zagroził śmiercią Lucii w dzienniku telewizji publicznej. Sąd początkowo umorzył śledztwo. Dopiero po fali międzynarodowych protestów środowisk dziennikarskich i obrońców praw człowieka, proces ruszył ponownie. Alcalde został uznany winnym, ale Lucia musiała opuścić Panajachel w obawie o własne życie. Rok temu wszystkich oskarżonych uniewinniono. Lucia wciąż obawia się, że tak jak chłopak, pewnego dnia może zniknąć w odmętach jeziora Atitlan.