Kuchnia kaukaska ma długie palce… Sięga samych Włoch, gdzie zaledwie nieudolnie skopiowano tradycyjne potrawy gruzińskie, ormiańskie i osetyńskie.

Jeśli wydaje ci się, że dopiero kilka lat temu kaukaskie przysmaki pojawiły się w Europie to się grubo mylisz! Ormianie, Gruzini i Osetyjczycy dysponują twardymi dowodami, że sztandarowe dania włoskie pochodzą właśnie z Kaukazu

Dawno temu na północnym Kaukazie żyło sobie plemię Alanów. Szlachetni wojownicy nie tylko stanowili niedościgniony wzór cnót dla kolejnych pokoleń, ale też i urody. Wysocy, postawni o niebieskich oczach i długich blond włosach mężczyźni w niczym niestety nie przypominają dzisiejszych Osetyńczyków, co nie przeszkadza im widzieć w Alanach swoich bezpośrednich przodków. Stąd pełna nazwa dzisiejszej republiki brzmi – Republika Północnej Osetii – Alanii. Alanowie nie znali strachu, niestety również obce im było pismo, stąd niewiele znamy konkretów na temat ich szlachetnych poczynań. Zachowały się co prawda wzmianki o mało szlachetnych czynach, ale te spisane zostały przez niechętnych sąsiadów, więc żaden zdrowo myślący Osetyjczyk nie bierze ich pod uwagę. Równie mało wiemy o kuchni Alanów, ale i tu z braku źródeł, sporo do powiedzenia mają współcześni.
Przenieśmy się do II w. n.e. Pewna grupa ponadnormatywnie odważnych Alanów rusza z Kaukazu do Rzymu. Podróż trwała około 300 lat. Nic dziwnego, że zabrali ze sobą kobiety, dzieci i piekarzy, którzy ponoć już wtedy posiedli tajną umiejętność przyrządzania placka osetyńskiego.
– W V wieku zdobyli Rzym i natychmiast w całym mieście otworzyli swoje piekarnie – tłumaczy doradca ówczesnego prezydenta Osetii. Z grobową powagą.
– Już wtedy przyrządzali wasze okrągłe placki wypełnione farszem z buraków i sera? – staram się brzmieć równie poważnie.

– Oczywiście. I koniecznie z dziurką pośrodku!
Po czterech latach okupacji Rzymu Alanów wciąga czarna dziura historii i tyle ich widziano, ale pozostawiają sieć piekarni wypiekających przysmak kuchni kaukaskiej w postaci placka osetyńskiego. Niestety szybko zostają przejęte przez Rzymian, a później Włochów, którzy upraszczają recepturę.
– Nie potrafili bowiem zamknąć farszu w środku placka. Zaczęli więc kłaść go na wierzchu i tak powstała pizza.
Ja przytakuję.
Ze względu na wojnę Rosji z Ukrainą, masz małe szanse, by spróbować placka osetyńskiego na jego ojczystej ziemi. Osetia znajduje się bowiem w granicach Federacji Rosyjskiej. Jednak nic straconego. W Gruzji również wypieka się podobne przysmaki z dziurką po środku, tylko nadziewa czym innym – jeśli mięsem, to nosi nazwę kubdari, jeśli serem to chaczapuri.

Różne są przypuszczenia, co do miejsca narodzin wina. Gruzini wierzą, że pierwsze kwewri z tym napojem leżakowało właśnie u nich. Wiadomo, że już 5 tys lat temu Argonauci i ich rodacy raczyli się nim na dworze Kolchidy, która dziś stanowi część Gruzji. Królestwo utrzymywało silne więzi handlowe ze starożytnym światem, stąd rzeczywiście jest bardzo prawdopodobne, że na greckich, fenickich i egipskich statkach napój jak i umiejętność jego wytwarzania rozprzestrzeniła się po świecie.
Niestety badania archeologiczne nieco burzą ten porządek dziejów. Otóż kilka lat temu odkryto najstarsze szczątki po czymś w rodzaju winiarni, tyle że nie na terenie Gruzji lecz w… kompleksie górskich grot w okolicach wioski Areni w Armenii. Winiarnia liczy sobie ponad 6 tys. lat, czyli jest najstarszą ze znanych nam obecnie przybytków tego typu.

Na wieść o odkryciu Gruzini pogrążyli się w żałobie. Już i tak nie mogą wybaczyć Ormianom, że to ich państwo jako pierwsze na świecie przyjęło chrześcijaństwo – na około 50 lat przed Gruzją, to jeszcze przejmują pierwszeństwo w kwestii wina. Na szczęście na terenie Gruzji odkryto jeszcze starsze skorupy dzbanów w których najprawdopodobniej przechowywano wino, zatem pierwszeństwo wciąż da się obronić!

Z Ormianami jest tak: wszystko wymyślili pierwsi, a jeśli nawet nie pierwsi, to pierwsi wymyślili jak to coś zrobić najlepiej. Nie inaczej jest w kwestiach kulinarnych.
– To my wymyśliliśmy makaron – mówi Ania – rodowita Ormianka. Anie kocha swój kraj miłością bezkrytyczną, bezgraniczną, posuniętą do granic obłędu. Nie swojego, tylko mojego. Tym razem jednak nadstawiłam ucha, bo pisałam tekst o kuchni kaukaskiej.
– Ciekawe. Naprawdę?
– Są na to bezsporne dowody archeologiczne!
Wiem, że Ania jeśli chodzi o prestiż Armenii, walczy jak lwica nie tylko przeciw faktom, ale jak trzeba to i przeciw zdrowemu rozsądkowi, a w samej walce jeńców nie bierze. Skoro jednak może przytoczyć dowody, to inna rozmowa i w sumie dobry temat.
– Pisz – mówię.
I napisała:

„Najstarsze ślady uprawy pszenicy pochodzą z XIII-XII tysiąclecia p.n.e. w postaci moździerzy i słupków zbożowych odkrytych w miejscowości Szengawit w Armenii. Znaleziska oznaczają, że w tamtych czasach pszenicę przed spożyciem namaczano i tłuczono, tworząc burgul”
Kończę czytać ze sporym niedosytem badawczym.
– Przecież nie ma tu słowa o makaronie.
– No weź – Ania spojrzała na mnie jak Holmes na Watsona. – Czytaj między wierszami. Skoro Ormianie uprawiali pszenicę, to musieli też robić mąkę. No to chyba logiczne, że z mąki wyrabiali makaron!
Mistrzyni historycznej dedukcji rzeczywiście nie mogła trafniej opisać ciągu przyczynowo skutkowego zwieńczonego…
– Arisztą, czyli rodzajem popularnego w Armenii makaronu,.
Niestety historia nie odnotowała, kiedy Wielcy Starożytni Ormianie przekazali Włochom umiejętność wyrabiania tego specjału. Tym niemniej fakt, że Włosi jedzą spaghetti stanowi żelazny dowód na to, że przekazali!