Suzani mają niezwykłą moc. Przyciągają wzrok, intrygują, fascynują… Karolina Krzywicka, kuratorka wystawy „Kolory życia. Suzani – haftowane tkaniny z Azji Centralnej” w Muzeum Azji i Pacyfiku i wykładowczyni w Międzynarodowej Szkole Kostiumografii i Projektowania ubioru, po raz pierwszy zobaczyła je w jednej z paryskich galerii. – Bardzo żywe barwy, wzory, które wypełniały całą powierzchnię tkaniny sprawiły, że przeniosłam się w zupełnie inny świat. – wspomina to spotkanie. – Suzani i inne skarby zgromadzone w tej galerii sprawiły, że pociągnął mnie czar orientu. I tak zaczęła się moja przygoda ze sztuką dekoracyjną Azji Centralnej.

Przygoda z suzani, to niezwykłe wyprawy do serca Azji. Ich trasa wiedzie przede wszystkim przez bazary i muzea Tadżykistanu i Uzbekistanu. W Uzbekistanie leży jedno z najbogatszych miast tego rejonu – Buchara. To tam powstawały najdroższe i najcenniejsze tkaniny. Nie tylko suzni. – I właśnie na bazarze w Bucharze kupiłam moje pierwsze suzani – wspomina Karolina Krzywicka. – Stare, nieturystyczne… Najprawdopodobniej wyszyte przez kobietę, która szykowała je na swój posag.

Tradycyjnie bowiem suzani stanowiło część posagu. A że tkaniny przeważnie mają dość pokaźne rozmiary, prace trzeba było zaczynać dość wcześnie. – Około 7 roku życia dziewczynki zaczynały uczyć się sztuki haftu i wtedy, mniej więcej zaczynały wyszywać swoje posagowe suzani – wyjaśnia Karolina Krzywicka.

Suzani mieni się wzorami i jest pełne kontrastowych barw, jak ludzkie emocje. Ale trzeba tym emocjom nadać odpowiednią formę i kompozycję. To zadanie należy do kalam kari.

Jej wprawne dłonie wyrysowywały więc stylizowane owoce granatu, symbolizujące płodność i dostatek. W kompozycji nie mogło zabraknąć rozet kwiatowych – motywu, który najprawdopodobniej wywodzi się z tradycji zaratusztriańskiej. Kwiaty do dziś wypełniają stroje zaratusztrian w Iranie, a bogactwo kolorów jest znakiem rozpoznawczym ich strojów. Suzani też są kolorowe. Jednak najwięcej w nich czerwieni, barwy szczęścia, płodności, powodzenia.

– Repertuar wzorów i barw zależy od regionu – tłumaczy Karolina Krzywicka – Na terenie Uzbekistanu i Tadżykistanu dominującym elementem są medaliony kwiatowe. W Tadżykistanie wśród stylizowanych kwiatów pojawia się motyw noża miał bronić przed złym okiem.

Przed złym okiem chroniły jeszcze inne zabiegi. Kobiety zmieniały kolor nici przy wypełnianiu haftem jednego z elementów, albo po prostu zostawiały fragment tkaniny niedokończony. – Tak samo jest na moim suzani. I jestem pewna, że artystka celowo nie wykończyła swojej pracy – mówi Karolina Krzywicka.

Suzani zostało również docenione w Europie. W początku XXI wieku Oscar de la Renta wprowadził je do świata high fashion. – Można powiedzieć, że to on odkrył tkaniny azjatyckie – mówi Karolina Krzywicka. – Najpierw uzbeckie ikaty, a następnie suzani. Za nim poszli inni projektanci, tacy jak Mara Hoffman, czy dom mody Valenino.

– Projektanci wykorzystują oryginalne tkaniny, albo stylizowane motywy zaczerpnięte ze wzorów suzani – tłumaczy Karolina Krzywicka. – a następnie wykorzystują nie tylko w modzie, ale również w meblarstwie, czy architekturze wnętrz i designie. Ożywiają one minimalistyczne i nowoczesne wnętrza.

Suzani zainteresowali się również polscy projektanci. Anna Suzani Studio, bo o niej mowa, zaprezentuje swoje dzieła podczas wystawy.

Ale przede wszystkim zobaczymy wspaniałe historyczne tkaniny ze zbiorów Muzeum Azji i Pacyfiku. A trzeba powiedzieć, że warszawska kolekcja należy do jednej najznamienitszych w Europie.