Guria to najmniej znany region Gruzji. Tu z dala od tłumów turystów, nauczysz się celebrować życie

Nie liczę, ile razy byłam w Gruzji. Wydawało mi się, że wszędzie byłam, prawie wszystko widziałam. Tymczasem dostałam zaproszenie do Gurii. W jednej chwili pojawił mi się w głowie wielki znak zapytania. Gdzie leży Guria? Sprawdzam na mapie i już mam – jedynym miejscem, które znałam to Ureki. Wkrótce przekonałam się, że ciekawych miejsc jest tu znacznie więcej.

Czasem historia sprawia, że miejsce niepozorne może zawalczyć o uwagę z miejscami spektakularnymi jak Arboretum w Goraberezhouli. Nie ma ono tak imponujących rozmiarów, co ogród Bidziny Iwaniszwilego, ale to właśnie tu dokonał się fakt, który zaważył na historii Gurii i Gruzji.
Arboretum stanowiło oczko w głowie kilku pokoleń książąt Eristavi. Zwozili oni ze swych wojaży najróżniejsze rośliny i sadzili wokół swojej twierdzy. Są tu zatem sekwoje, platany i inne, które przetrwały dziejowe zawirowania, jakich doświadczyła Guria i Gruzja.. Nie przetrwała jednak ta najważniejsza, którą zasadzili zaraz za murem otaczającym twierdzę.
– To tu – mówi przewodnik, wskazując na niepozorne miejsce po prawej stronie od wejścia na teren twierdzy.
W tym miejscu książę Miha Eristavi zasadził pierwszą w Gruzji sadzonkę herbaty, którą przemycił jako pamiątkę z wycieczki po Chinach. Był rok 1846. W 1847 roku wyprodukowany przez niego napar zdobył pierwszą nagrodę na wystawie w Petersburgu, a już w 1892 roku powstała pierwsza plantacja gruzińskiej herbaty.

Jeśli szukasz inspiracji do dalszej podróży po Gruzji, to koniecznie musisz odwiedzić park miniatur w Shekvetili. Zazwyczaj omijam szerokim łukiem tego rodzaju atrakcje, jednak ten park jest bardzo dobrze zaaranżowany, a budowle i miejsca wiernie odtworzone. Dla mnie spacer stanowił formę quizu – zgadnij, co to za miejsce, bo praktycznie wszystkie widziałam na żywo. Jeśli jednak dopiero zaczynasz swoją przygodę z Gruzją, być któraś z przedstawionych budowli skłoni Cię do modyfikacji trasy.

Nieopodal parku miniatur, również w Shekvetili znajduje się Park Muzyczny. Jego alejki prowadzą do grających pomników przedstawiających gwiazdy estrad i scen zarówno gruzińskich jak i światowych. Czasem podobieństwo do oryginału jest bliskie, czasem czysto symboliczne. Bez dwóch zdań jednak spacer wśród płynących zewsząd dźwięków i w cieniu drzew sprawił mi wiele radości.

Jeśli widzę klasztor, to naturalnie kieruję się w jego stronę. Ale nie w Erketi. Zaraz za bramą, mniszka wskazuje wąską ścieżkę schodzącą po zboczu góry. Idziemy. Na końcu znajduje się niewielka kapliczka, a tam wielki zbiornik wypełniony wodą. Cudowną. Mniszka ustawia nas w kolejce. Pierwsza osoba robi krok do przodu i… Zostaje polana wodą. Kilka razy, a po każdej strudze mniszka odmawia modlitwę. Cierpliwie czekam na swoją kolej. Dopiero, gdy wszyscy przechodzą rytuał, ruszamy w stronę klasztoru. Po drodze mijamy niewielki cmentarz. Każdy grób otoczony jest płotkiem, przy każdym stoi stolik, a zza stołu spogląda na mnie wizerunek zmarłego wyryty w marmurze, często zbliżony do naturalnej wysokości i zaprasza, by się przysiąść. Ale muszę im odmówić. Idę. Na szczyt wzgórza do świątyni. Tam ze ścian spoglądają na mnie świeci i aniołowie wymalowani w X-XI wieku.

O ile w całej Gruzji komuniści zniszczyli około 20 procent cerkwi, to Guria straciła ich blisko 80 procent. Te które ocalały, często znajdowały się w opłakanym stanie. Klasztor w Erketi wyszedł z komunistycznego mroku w miarę obronną ręką. Zachowały się malowidła, a okoliczni mieszkańcy przechowali część bezcennych relikwii i ksiąg. Zwrócili je, kiedy do klasztoru na powrót wprowadziły się mniszki.
Świętobliwe kobiety nie tylko spędzają czas na modlitwach. Chętnie przyjmują turystów, oprowadzają po swojej domenie, otworzyły też niewielką izbę muzealną ze starociami podarowanymi przez parafian. Siostry doskonale gotują. Jeśli się tu wybierasz, zamów u nich posiłek.

Jeszcze chwilę temu nie podejrzewała bym siebie o zainteresowanie socrealistycznymi mozaikami na przystanku autobusowym pośrodku niczego w Gurii.
W czasach sowieckich mozaiki cieszyły się ogromna popularnością. Z wielu powodów. Niczym biblia pauperum głosiły szczytne idee komunizmu w kolorowy i przystępny sposób. Stylizowane, heroiczne przedstawienia ludu pracującego miast i wsi odgrywały scenki rodzajowe przy pracy, przy stole, pieczętowały przyjaźń między narodami, albo ilustrowały politycznie poprawne momenty historii. Olbrzymią zaletą mozaik była tez ich trwałość. Bez porównania lepiej opierały się kaprysom pogodowym od murali. Raz wyobrażony przekaz trwał na ścianie dziesiątki lat nie tracąc nic ze swej jaskrawości. Zatem tworzono je na przystankach, ścianach zakładów pracy, szkół czy bloków mieszkalnych.
Po upadku związku radzieckiego mozaiki popadły w niełaskę. W najlepszy razie nikt o nie nie dbał, wiele jednak z premedytacją zniszczono. Pamiętam komunizm, więc się nie dziwię. Jestem natomiast zaskoczona, że pomimo bagażu wspomnień i skojarzeń z, mam nadzieję minionym na wieki, systemem, dziś jestem w stanie się nimi zachwycić.
W Gurii przetrwała zaskakująca liczba mozaik rozsianych po całym regionie. Niedawno powstała inicjatywa, by przenieść je z bezdroży na stadion w Ureki i stworzyć tam muzeum mozaik. W ten sposób Guria zyska niebanalną atrakcję turystyczną.

Materiał powstał po wyjeździe studyjnym do Gurii w ramach projektu #GuriaCelebrateLife, współfinansowanego w ramach polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.